De authentieke werkwijze van oud hoogleraar en vriend Jan Buiter Een belangrijke inspiratiebron voor mijn manier van werken is de voormalig hoogleraar bedrijfssociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: Jan Buiter. Na mijn afstuderen in 1988 ontstond een warme vriendschap tussen ons. Keer op keer gaf hij mij wijze raad.
Mensgericht Bij zijn afscheid in 1989 als hoogleraar aan de EUR gaf hij een openbare les waaraan hij de titel gaf: 'Weg met de wetenschap, leve de verbaasde kabouter!' Jan Buiter vond dat niet de wetenschap maar de verbaasde kabouter bij het onderzoeken van organisaties voorop moet staan. Geen modellen van de werkelijkheid, maar de werkelijkheid zèlf moet aangrijpingspunt zijn. In die werkelijkheid moet de onderzoeker als een verbaasde kabouter op z'n kleine maar stevige beentjes staan en zich afvragen 'Hoe kan het hier werken? Wat wil men van mij? Kan ik dat ook? Wil ik dat ook?' Jan Buiter onderscheidde in het organisatievak de 'organisatiegerichten' en de 'mensgerichten'. Onder de laatste groep rekende hij zichzelf. 'De 'organisatie-gerichten' zien organisaties als fenomenen die eigenstandig kenbaar zijn, met een eigen aard, oorzaak en gevolg. Deze benadering leidt tot algemene en technische kennis over organisatievormen, ontwikkelingsfasen, samenhangen enz.
De 'mens-gerichten' zien organisaties vooral in termen van menselijk gedrag. Als groepen mensen die op weg zijn naar het realiseren van hun doelstellingen. Dit proces moet geholpen worden. De vorm doet er minder toe, als die maar bijdraagt aan wat de groep wil realiseren. Als we kijken naar organisaties gaat het dus om 'mensen en hun vormen'. Omdat organisaties een levend geheel zijn, past geen passieve en afstandelijke onderzoeksmethode, aldus Jan Buiter, maar een persoonlijke en interactieve manier van kennis vergaren. Hij drukte dat meestal uit in woorden met de volgende strekking: 'De onderzoeker moet omgaan met zijn object. Het object leren kennen en zich ermee verbinden, er tegen aan schurken, zonder daarbij zichzelf te verliezen. Ermee vrijen.' Ik hoop dat ik een beetje van deze Buiteriaanse benadering hebben kunnen integreren in mijn manier van werken. Méér inspiratiebronnen: Zorgpionier, Christopher Boone en Leven van de wind.
